Streptokokne bolesti
mr.sc. Javorka Leko-Grbić, mikrobiolog
Streptokokne bolesti obuhvaćaju niz akutnih zaraznih bolesti uzrokovanih različitim tipovima ß- hemolitičkog streptokoka grupe A.
Najčešće su: angina, šarlah (scarlatina) i erizipel, otitis, sinusitis, limfadenitis, ali i sepsa, pneumonija, osteomijelitis, gnojni meningitis itd. Streptokoki su gram-pozitivni koki, poredani u lančiće različitih duljina. Najvažniji su ß- hemolitički streptokoki grupe A.
Obolijevaju sve dobne skupine, a naročito djeca. Izvor zaraze je bolesnik ili kliconoša kod kojih se streptokok najčešće nalazi u gornjim dišnim putovima, odakle se streptokok širi kapljicama sline i sluzi.
Oblici bolesti ovise o nekoliko faktora: o ulaznim vratima, dobi, imunološkom stanju inficiranog i o antigenskoj strukturi streptokoka. Streptokokne bolesti uzrokuju razne komplikacije među kojima su i poststreptokokne bolesti (reumatska groznica, glomerulonefritis).
Šarlah ili scarlatina je akutna streptokokna zarazna bolest uzrokovana Streptococcus pyogenesom (ß-hemolitičkim streptokokom grupe A) i karakterizirana je naglim početkom, općim simptomima infekcije, grloboljom, žarkim crvenilom ždrijela, malinastim jezikom, otokom limfnih čvorova na vratu koji su bolni na dodir, te sitnotočkastim crvenim osipom s karakterističnim ljuštenjem kože u kasnijoj fazi bolesti. Najčešće obolijevaju djeca. Inkubacija je kratka 3-5 dana.
Erizipel ili crveni vjetar je akutna streptokokna infekcija kože i potkožnog limfnog tkiva. Sklonost erizipelu imaju bolesnici s kroničnim bolestima. Preboljena bolest ne ostavlja imunitet, već naprotiv lokalnu predispoziciju kože za ponovno pojavljivanje bolesti. Inkubacija je kratka, 1-5 dana. Bolest počinje naglo, vrućicom, zimicom, tresavicom, te glavoboljom i malaksalošću. Ubrzo se nakon toga pojavljuju lokalni simptomi na koži, na kojoj se pojavljuje pečenje, bol, crvenilo i otok. Erizipel se najčešće javlja na nogama i licu, ali se može pojaviti na bilo kojem dijelu tijela.
U poststreptokokne bolesti spadaju akutna reumatska groznica i glomerulonefritis.
Akutna reumatska groznica je kasna ne gnojna posljedica infekcija gornjeg respiratornog sustava. Uzrokovana je streptokokom serološke grupe A i javlja se 1-4 tjedna nakon infekcije kada organizam proizvede antitijela koja uništavaju normalna tkiva u tijelu. Najviše se oštećuje endokard zalistaka.
Akutni glomerulonefritis ima patogenezu jako sličnu onoj kod akutne reumatske groznice. Bolest je uzrokovana nefrogenim M tipom Streptococcus pyogenesa ,kod kojeg se imunosni kompleks bakterije odlaže u glomeluralnoj membrani i mogu dovesti do njenog oštećenja.
Dijagnoza streptokoknih oboljenja vrši se krvnim pretragama i mikrobiološkom obradom briseva grla, rana, urina i serološkim testovima (ASO). U standardnoj krvnoj slici ovakve infekcije najčešće su praćene povećanom sedimentacijom, leukocitozom s izraženom neutrofilijom.
Liječenje se uspješno provodi penicilinima, makrolidima ili cefalosporinima i obično traje 10 dana.